Dość dawno nie dodawałam żadnego artykułu o żywieniu w konkretnej jednostce chorobowej. Wszystko niestety przez chroniczny brak czasu i zwiększający się zakres obowiązków. Jednak dziś chciałabym te braki szybko nadrobić i mam dla Was tekst o żywieniu w chorobie Parkinsona.
Zapraszam :)
 |
| By Jean-Martin Charcot [Public domain], via Wikimedia Commons |
Choroba Parkinsona jest chorobą neurologiczną, najczęściej
pojawia się u ludzi dojrzałych ok. 60 roku życia. Jej przebieg jest stopniowy,
na początku ruchy chorego mogą być spowolnione i dość niezgrabne, ale wraz z
postępem choroby dochodzą inne niedogodności tj. problemy z gryzieniem,
utrzymaniem sztućców ze względu na drżenie rąk, problemy z apetytem, chodzeniem
itp. Wszystkie te niedogodności sprawiają, że chory potrzebuje pomocy w
wykonywaniu podstawowych czynności. U osób z chorobą Parkinsona można wymienić szereg problemów, z którymi zmagają się chorzy:
1. PROBLEMY Z UTRZYMANIEM WŁAŚCIWEJ MASY CIAŁA:
Wraz z postępowaniem choroby dolegliwości są coraz większe,
dlatego chory często traci apetyt. Jednym z głównych zaleceń w tym przypadku
jest zwiększenie częstotliwości posiłków z jednoczesnym ograniczeniem ich
wielkości.
Posiłki powinny być małe objętościowo, ale nieść za sobą jak
najwyższą wartość odżywczą dla organizmu.
Problemy z jedzeniem wśród chorych na Parkinsona wiążą się przede wszystkim z:
-gorszą zdolnością do gryzienia, żucia i połykania pokarmów
-gorszego odczuwania smaków i zapachów
-z trudnościami w utrzymaniu sztućców ze względu na drżenie i sztywność mięśni
-kolejnym problemem jest szybkie odczuwanie sytości, które sprawia, że chorzy nie zjadają całej porcji, dlatego tym bardziej gęstość odżywcza posiłku musi być wysoka
-ważną kwestią jest również nastrój, chorzy często miewają depresję, co sprawia, że nie chce im się jeść.
Ze względu na wymienione problemy chory dostarcza mniej energii niż potrzebuje jego organizm, poza tym nasilony jest metabolizm mięśniowy, przez co chory traci na masie ciała.
Jak pomóc choremu w rozwiązaniu problemu z utrzymaniem masy ciała?
Posiłki dla chorych powinny być miękkie, łatwe do pogryzienia i połknięcia.
Wybierajmy takie produkty, które łatwo rozdrobnić, rozgnieść, odkroić twardą część itp.
Ze względu na gorsze odczuwanie smaków, potrawy powinny być bardziej aromatyczne, przygotowywane z produktów dobrej jakości. Używajmy ziół i przypraw, tak by posiłki nie tylko pachniały pięknie, ale i smakowały.
Problem z utrzymaniem sztućców możemy rozwiązać poprzez kupowanie specjalnych egzemplarzy, gdzie trzonki są pogrubione, przez co prościej je chwycić. Poza tym możemy owinąć trzonki jakimś materiałem, by były mniej śliskie.
Chory bardzo szybko odczuwa sytość, dlatego posiłki powinny być małe objętościowo. Powinny być dobrze zbilansowane i nieść w każdym kęsie jak najwyższą gęstość odżywczą. Dlatego jeśli wybieramy posiłki płynne np. zupy to należy zadbać o to, żeby były przygotowane na bulionie mięsno-warzywnym, z małym makaronem/ryżem/kaszą, możemy je spokojnie wzbogacić w tłuszcz, żeby zwiększyć kaloryczność (jednak nie przesadzajmy z ilością, gdyż tłuszcz dłużej zalega w żołądku) lub użyć Nutridrinków o smaku naturalnym.
2. ZAPARCIA:
Są dość często pojawiającym się problemem u chorujących na Parkinsona. Dzieje się tak dlatego, że mięśniówka jelit słabnie, poza tym dochodzą leki, które upośledzają pracę jelit i niska zawartość błonnika w diecie.
Jak sobie z nimi poradzić?
Przede wszystkim należy zwiększyć podaż produktów, które zawierają błonnik pokarmowy. Z tego względu najlepiej wybierać nieoczyszczone produkty zbożowe: chleb Graham lub razowy, kasze, płatki zbożowe tj. owsiane. Zwiększyć spożycie warzyw oraz owoców oraz zadbać o właściwą podaż płynów w diecie. No i nie zapominajmy o ruchu, choćby by miał być minimalny. Zmiana pozycji ciała z siedzącej/leżącej na pionową i krótkie poruszanie się na pewno wspomoże pasaż jelitowy.
LECZENIE LEWODOPĄ
W późniejszym stadium choroby, w momencie, gdy pacjent wykazuje mniejszą wrażliwość na lek, występują u niego fluktuacje ruchowe, problemy z wykonywaniem podstawowych czynności i przyjmuje lewodopę (Sinemet, Nakom, Madopar) to należy u niego zmniejszyć podaż białka w diecie, gdyż występuje interakcja pomiędzy lekiem a aminokwasami zawartymi w białku pożywienia. Lewodopa wchłaniana jest w jelicie cienkim, więc jej droga od przyjęcia leku do miejsca docelowego jest dość długa a okres półtrwania w surowicy krwi jest krótki. Dlatego, by leczenie było jak najbardziej skuteczne trzeba ułatwić jej wchłanianie i maksymalnie skrócić czas przebywania w żołądku. W kolejnym posiłku po przyjęciu leku należy zastosować ograniczenie białka i tłuszczu, tak by maksymalnie zminimalizować zaleganie leku w żołądku .
W diecie należy wprowadzić ograniczenie podaży białka do 0,8g/ kg masy ciała.
W ograniczeniu podaży białka powinniśmy zwrócić szczególnie uwagę na białka pochodzenia zwierzęcego, powszechne jest spożywanie specjalnej żywności niskobiałkowej. Upatruje się również korzystnego wpływu zwiększenia podaży węglowodanów w diecie, co miałoby zwiększać skuteczność lewodopy, jednak na ten temat cały czas prowadzone są badania. Jednak pewne jest to, że wyższa podaż węglowodanów pomoże w utrzymaniu/zwiększeniu masy ciała chorego, który bardzo często wykazuje oznaki niedożywienia.
Dodatkowo istnieje szereg zasad co do rozłożenia podaży białka w posiłkach, gdyż ilość dostarczonego białka względem pór przyjmowania lewodopy również ma duże znaczenie. Czasami rozkłada się je równomiernie pomiędzy posiłki a czasami zwiększa się jego podaż w godzinach wieczornych. Wszystko zależy od częstości przyjmowania leków oraz stanu zdrowia pacjenta i indywidualnych predyspozycji i obserwacji.
To by było na tyle, są to jedynie podstawy, gdyż sposób żywienia i układania diet w parkinsonizmie nie jest łatwy. Dieta musi być indywidualnie dostosowana do stanu chorego i jego indywidualnych predyspozycji, gdyż rzutuje to na jakość dalszego życia chorego i szybkość zmian neurologicznych.
Pozdrawiam Was,
Beata
______________________________
PIŚMIENNICTWO:
1.Joanna Anna Walczak: Żywienie w chorobie Parkinsona. Praktyczny przewodnik dla pacjentów. Fundacja "Żyć z chorobą Parkinsona", 2007.
2. http://www.parkinson.sos.pl/
