2 stycznia 2014

BTW, CZYLI BIAŁKA, TŁUSZCZE, WĘGLOWODANY + RÓWNOWAŻNIKI ATWATERA

12:17

Share it Please
Witajcie!

Dawno nie było tekstu z PODSTAW DIETETYKI, dlatego dzisiaj chciałabym to nadrobić. Poza tym, akurat wiedza o składnikach odżywczych stanowi podstawę żywienia, do której bardzo często się odwołuję w postach i odpowiedziach na Wasze pytania, dlatego musicie to wiedzieć :)

Jest to post z cyklu podstawowej wiedzy, dlatego, jeśli jesteś już wprawiony, to pewnie już wszystko wiesz : )


Zacznijmy od tego, co to są składniki odżywcze.

Otóż, są to substancje niezbędne do życia człowieka, do wzrostu, rozwoju i zachowania dobrego zdrowia. Są dostarczane do organizmu wraz z pożywieniem. Po jego strawieniu zostają wchłonięte oraz zmetabolizowane. Składniki odżywcze spełniają 3 podstawowe funkcje:

-budulcową (białko, składniki mineralne)
-energetyczną (węglowodany, tłuszcze)
-regulującą (witaminy, składniki mineralne).

Podstawowe składniki odżywcze:

a) BIAŁKA -  "są wielocząteczkowymi molekułami, składającymi się z łańcuchów aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi. Pod względem chemicznym, białka składają się z węgla, tlenu, azotu, siarki i fosforu." [Normy żywienia dla populacji polskiej- nowelizacja]
Białka są składnikiem każdej komórki człowieka, niezbędne są do wzrostu organizmu, budowy, regulacji procesów metabolicznych, uzupełniają straty azotu itd.


Jeśli chodzi o białka wyróżnić możemy:

-białka pełnowartościowe, czyli te najwyższej jakości występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego: mięso, nabiał, mleko, jaja, ryby

-białka niepełnowartościowe, pochodzenia roślinnego. Nazywa się je tak, gdyż zawierają mniej niezbędnych, egzogennych aminokwasów, których organizm sam nie jest w stanie wytworzyć. W tej grupie możemy wskazać np. rośliny strączkowe, orzechy.

b) TŁUSZCZE- najprostsza definicja mówi, że są to "wszystkie lipidy w tkankach roślin i zwierząt, które są spożywane jako żywność" [Normy żywienia...]. Jeśli chodzi o funkcje tłuszczu, to przede wszystkim jest paliwem energetycznym dla organizmu. Poza tym jest źródłem niezbędnych do życia składników odżywczych i źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

Tłuszcze dzielimy na:

-nasycone kwasy tłuszczowe, czyli te które spożywamy wraz z produktami pochodzenia zwierzęcego oraz tłuszczem zwierzęcym (tłuste, czerwone mięso, pełnotłuste produkty mleczne, słonina itd.). Tłuszcze nasycone powinniśmy spożywać umiarkowanie, gdyż podnoszą cholesterol, mają działanie miażdżycorodne, sprzyjają zakrzepom naczyniowym. 

-nienasycone kwasy tłuszczowe:
 jednonienasycone: nie podnoszą frakcji LDL -"złego" cholesterolu, prawdopodobnie  sprzyjają zwiększaniu  frakcji HDL-cholesterolu. Znajdziemy je w oliwie z oliwek oraz  innych olejach roślinnych.

 wielonienasycone: należą do rodziny n-3 oraz n-6, nie mogą być syntetyzowane w  organizmie, dlatego należy je  dostarczać z pożywieniem. O właściwościach kwasów  omega-3,6 nie będę tutaj pisać, bo jest mnóstwo źródeł, w których znajdziecie  interesujące Was informacje. 

c) WĘGLOWODANY to, główne źródło energii w większości diet. Są niezbędne do metabolizowania innych składników odżywczych.

Najczęściej węglowodany dzieli się ze względu na przyswajalność:

-węglowodany przyswajalne, to takie, które są trawione i wchłaniane w jelicie cienkim człowieka- monosacharydy: glukoza i fruktoza, disacharydy: sacharoza i laktoza oraz polisacharyd: skrobia.

-węglowodany nieprzyswajalne, to takie, które nie ulegają trawieniu, czyli hemiceluloza i celuloza (błonnik pokarmowy).

Kolejny podział węglowodanów ze względu na budowę:

-proste (fruktoza, glukoza, mannoza, galaktoza)- łatwo przyswajalne przez organizm

-złożone: dwucukry (laktoza, sacharoza, maltoza), wielocukry (skrobia, błonnik, pektyny)

W ogólnej klasyfikacji składników odżywczych wymienia się jeszcze:

-wodę
-składniki mineralne i pierwiastki śladowe
-witaminy

Kończąc ten post chciałabym Wam jeszcze wspomnieć o równoważnikach Atwatera. Pomimo tego, że mają obcobrzmiącą nazwę, to pewnie większość z Was codziennie z nich korzysta.

Równoważnik Atwatera dotyczy energii netto, czyli energii przyswajalnej, uzyskanej  po uwzględnieniu strawności i przyswajalności, i tak:

1g węglowodanów oraz 1g białka dostarcza nam 4 kcal
1g tłuszczu dostarcza 9 kcal
1g alkoholu etylowego dostarcza 7 kcal.

W żywieniu używa się również innych równoważników, ale ten chyba jest najpopularniejszy.

To wszystko na dziś.

Pozdrawiam Was, 
Beata